TITO BIO ZATVORENIK NA PETROVARADINSKOJ TVRĐAVI, A POSLE TU DOVODIO LIDERE POKRETA NESVRSTANIH

Petrovaradinska tvrđava - po mišljenju mnogih najatraktivnije turističko mesto Novog Sada, mesto visoke kulture i umetnosti oličene u brojnim ateljeima, mesto otmenih restorana sa kojih se pruža pogled na Dunav i ceo grad, mesto na kom se održava jedan od najvećih muzičkih evropskih festivala Exit - mesto koje u svojim zidinama čuva istoriju grada vekovima unazad.

FOTO: jofash

Izdignuta iznad Dunava, na Petrovaradinskoj steni, sa 112 hektara, druga je po veličini tvrđava u Evropi. Od nekadašnjih pet delova, danas su sačuvana tri - donji grad odnosno Gradić, gornja tvrđava, najpopularnija među posetiocima i Hornverk sa podzemnim vojnim galerijama.

A u prošlosti? U prošlosti su njenim zidinama odjekivali topovi, koračali vojnici i konjica, prolazili narodi sa različitih strana Evrope - tada je tvrdjava imala ulogu vojnog utvrđenja koje je vojsku štitilo od neprijatelja. Vekovima unazad prelazila je iz ruke u ruku brojnim osvajačima, te je današnja tvrđava samo jedna u nizu utvrđenja na Petrovaradinskoj steni.

Prve zidine, tvrdjavu Kusum, izgradili su Rimljani kako bi se branili od upada Varvara sa druge obale Dunava. Bili su to prvi vekovi nove ere.

Nakon ovog perioda, za vreme Ugarske kraljevine u 13. veku po odobrenju ugarskog kralja Bele četvrtog, francuski monasi grade crkvu koju ogradjuju zidinama u cilju zaštite od Mongola. Ovo utvrdjenje poznato je kao srednjovekovna tvrdjava i prethodilo je današnjoj.

U 16. veku tvrdjavu osvaja Sulejman Veličanstveni pred čijim naletom su poginuli svi vojnici branitelji. Od Turaka "Gibraltar na Dunavu" preuzela je Austrija koja je 1692. godine počela izgradnju moderne tvrđave koju danas poznajemo. Gradnja je trajala skoro jedan vek.

Podzemne vojne galerije su komplikovan sistem hodnika na četiri nivoa izgrađen krajem 18. veka. U dužini od 16 kilometara, vojnici su se kretali podzemnim galerijama i postavljali dinamit za slučaj nailaska neprijatelja kako bi odbranili tvrdjavu. Deo vojnih galerija dostupan je posetiocima, kaže vodič Turističke organizacije Novog Sada Miloš Dunjić.

-Posetioci mogu videti planove tvrđave, puškarnice, tunele koji su prolazili iz jednog nivoa u drugi, delove gde su bili topovi i kako je sve to bilo osmišljeno i prilagođeno artiljeriji. Mogu videti ventilacione sisteme podzemlja i kako je odlično osmišljen i uređen ceo taj sistem u kojima je prisutno stalno strujanje vazduha. Mogu zaista videti mnogo toga zanimljivog tokom samo jednog organizovanog obilaska - rekao je Dunjić.

Najpoznatija legenda koja kruži o tvrdjavi vezuje se upravo za podzemne hodnike u kojima, po njoj, u petrovaradinskim rovovima živi ala. Prema legendi, jedan crnogorski vojnik ubijen je na tvrdjavi nakon čega je porodici ubijenog javljeno da ga je ubila ala, kako ubica ne bi nastradao od krve osvete.

PIJANI SAT

Svako ko dođe u Novi Sad i poseti tvrdjavu, neizostavno se pogledom uprtim na gore, nađe ispred velikog tzv. pijanog sata. Pijani, jer je jedan od retkih čija mala kazaljka pokazuje minute, a velika sate.

To je učinjeno kako bi lađari na plovilima mogli sa velike daljine da vide koliko je sati. Građanima Novog Sada sat je poklonila Marija Terezija početkom 18. veka. Mehanizam rada sata isti je kao i tada, a ručno ga, već godinama navija stariji Novosađanin Lajoš Lukači koji je za taj volonterski posao od grada dobio prestižnu Februarku nagradu. Sat je nekada, priča Miloš, imao i druge namene osim pokazivanja vremena.

- Pored sata je nekada bio i jedan mehanizam koji se koristio u navigaciji, ali ga odavno nema. Naime, lađari su prateći signalizaciju mogli da znaju da li je moguće proći dalje Dunavom, odnosno da li je reka prohodna. Samim tim je Tvrđava imala i veliku ulogu u kontroli plovidbe ovom velikom rekom- kaže Dunjić.

Petrovaradinska tvrđava je nakon izgradnje izgubila svoj prvobitan strateški značaj. Stoga je jedno vreme služila kao zatvor.

Kroz njega su na tvrđavi prošla i neka slavna imena naše istorije. Među njima su Karađorđe i Josip Broz Tito. Vođa Prvog srpskog ustanka pod zidine tvrđave zatočen je nakon njegove propasti, dok je doživotni predsednik Socijalisticke Federativne Republike Jugoslavije na tvrđavi bio kao zatvorenik između dva rata, a posle je kao državnik na petrovaradinsku lepoticu dovodio lidere Pokreta nesvrstanih.

OVAJ TEKST JE DEO EMISIJE "DOBRODOŠLI U NOVI SAD" KOJA SE EMITOVALA NA RADIJU 021; LINK EMISIJE: DOBRODOŠLI U NOVI SAD 2